LỜI CHÚA: LƯƠNG THỰC HẰNG NGÀY
CHÚA NHẬT TUẦN XXIII THƯỜNG NIÊN
Twenty-third Sunday in Ordinary Time
SỐNG LỜI CHÚA
CÁC BÀI ĐỌC :
Ca nhập lễ : Tv 118,137.124
Lạy Chúa, Ngài quả là chính trực,
quyết định của Ngài thật công minh.
Với tôi tớ này, xin lấy tình thương mà đối xử.
Bài đọc 1 : Is 35,4-7a
Mắt người mù mở ra, miệng lưỡi người câm sẽ reo hò.
Bài trích sách ngôn sứ I-sai-a.
4Hãy nói với những kẻ nhát gan : “Can đảm lên, đừng sợ !
Thiên Chúa của anh em đây rồi ; sắp tới ngày báo phục,
ngày Thiên Chúa thưởng công, phạt tội.
Chính Người sẽ đến cứu anh em.”
5Bấy giờ mắt người mù mở ra, tai người điếc nghe được.
6Bấy giờ kẻ què sẽ nhảy nhót như nai,
miệng lưỡi người câm sẽ reo hò.
Vì có nước vọt lên trong sa mạc,
khe suối tuôn ra giữa vùng đất hoang vu.
7aMiền nóng bỏng biến thành ao hồ,
đất khô cằn có mạch nước trào ra.
Đáp ca : Tv 145,6b-7a.7b-8.9-10 (Đ. c.1b)
Đ. Ca tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi !
6bChúa là Đấng giữ lòng trung tín mãi muôn đời,
7axử công minh cho người bị áp bức,
ban lương thực cho kẻ đói ăn.
Đ. Ca tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi !
7bChúa giải phóng những ai tù tội,
8Chúa mở mắt cho kẻ mù loà.
Chúa cho kẻ bị dìm xuống đứng thẳng lên,
Chúa yêu chuộng những người công chính.
Đ. Ca tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi !
9Chúa phù trợ những khách ngoại kiều,
Người nâng đỡ cô nhi quả phụ,
nhưng phá vỡ mưu đồ bọn ác nhân.
10Chúa nắm giữ vương quyền muôn muôn thuở,
Xi-on hỡi, Chúa Trời ngươi hiển trị ngàn đời.
Đ. Ca tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi !
Bài đọc 2 : Gc 2,1-5
Nào Thiên Chúa đã chẳng chọn những kẻ nghèo khó, để họ thừa hưởng vương quốc Người hay sao ?
Bài trích thư của thánh Gia-cô-bê tông đồ.
1 Thưa anh em, anh em đã tin vào Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta, là Chúa vinh quang, thì đừng đối xử thiên tư. 2 Quả vậy, giả như có một người bước vào nơi anh em hội họp, tay đeo nhẫn vàng, áo quần lộng lẫy, đồng thời có một người nghèo khó, ăn mặc tồi tàn, cũng bước vào, 3 và giả như anh em kính cẩn nhìn người ăn mặc lộng lẫy và nói : “Xin mời ông ngồi vào chỗ danh dự này”, còn với người nghèo, anh em lại nói : “Đứng đó !” hoặc : “Ngồi dưới bệ chân tôi đây !”, 4 thì bấy giờ, anh em đã chẳng tỏ ra kỳ thị và trở thành những thẩm phán đầy tà tâm đó sao ?
5 Anh em thân mến của tôi, anh em hãy nghe đây : nào Thiên Chúa đã chẳng chọn những kẻ nghèo khó trước mặt người đời, để họ trở nên người giàu đức tin và thừa hưởng vương quốc Người đã hứa cho những ai yêu mến Người hay sao ?
Tung hô Tin Mừng : x. Mt 4,23
Ha-lê-lui-a. Ha-lê-lui-a. Đức Giê-su rao giảng Tin Mừng Nước Trời, và chữa hết mọi kẻ bệnh hoạn tật nguyền trong dân. Ha-lê-lui-a.
Tin Mừng : Mc 7,31-37
Đức Giê-su làm cho kẻ điếc nghe được, và kẻ câm nói được.
✠Tin Mừng Chúa Giê-su Ki-tô theo thánh Mác-cô.
31 Khi ấy, Đức Giê-su bỏ vùng Tia, đi qua ngả Xi-đôn, đến biển hồ Ga-li-lê vào miền Thập Tỉnh. 32 Người ta đem một người vừa điếc vừa ngọng đến với Đức Giê-su, và xin Người đặt tay trên anh. 33 Người kéo riêng anh ta ra khỏi đám đông, đặt ngón tay vào lỗ tai anh, và nhổ nước miếng mà bôi vào lưỡi anh. 34 Rồi Người ngước mắt lên trời, thở dài và nói : Ép-pha-tha, nghĩa là : hãy mở ra ! 35 Lập tức tai anh ta mở ra, lưỡi như hết bị buộc lại. Anh ta nói được rõ ràng. 36 Đức Giê-su cấm họ không được kể chuyện đó với ai cả. Nhưng Người càng cấm, họ càng đồn ra. 37 Họ hết sức kinh ngạc, và nói : “Ông ấy làm việc gì cũng tốt đẹp cả : ông làm cho kẻ điếc nghe được, và kẻ câm nói được.”
Ca hiệp lễ : Tv 41,2-3
Như nai rừng mong mỏi
tìm về suối nước trong,
hồn con cũng trông mong
được gần Ngài, lạy Chúa.
Linh hồn con khao khát Chúa Trời,
là Chúa Trời hằng sống.
SUY NIỆM-MỞ RA ĐỂ HIỆP THÔNG
Vào năm 2019, tại điện Panthéon, nước Pháp, diễn ra cuộc triển lãm: “Câu chuyện thầm lặng của những người câm điếc: Từ bị hắt hủi cho đến được nhìn nhận”. Triển lãm đặc biệt tôn vinh Charles Michel de l’Epée, cha đẻ của ngôn ngữ ký hiệu cho người câm điếc. Trong lịch sử, những người câm điếc thường bị gạt ra ngoài lề xã hội, bằng không thì cũng rất khó để hòa nhập. Ngôn ngữ ký hiệu như một phương tiện giúp người câm điếc được hòa nhập với cộng đồng.
Người vừa điếc vừa ngọng chính là biểu tượng của tình trạng không có thông tin, không có hiệp thông. Không thể đón nhận hay thốt ra lời nói, anh ta hoàn toàn bị tách biệt, tựa hồ đã chết. Và giờ đây anh ta gặp Đức Giêsu, Đấng là Lời và là Sự Sống.
Đối với người bệnh, phép lạ này là một cuộc sinh ra mới, là một cuộc phục sinh để mở ra với sự sống, với thế giới bên ngoài, với những con người đang sống bên cạnh. Sự tái sinh này xảy ra do cuộc tiếp xúc với con người Đức Giêsu. Điều này nhấn mạnh đến một kinh nghiệm thiêng liêng. Đó là nhờ sự đụng chạm của Đức Giêsu vào mình, ta sẽ được tái sinh và mở ra sự hiệp thông với Thiên Chúa, với tha nhân, với thế giới.
Vì vậy, hãy mở ra để lắng nghe và đón nhận những giáo huấn Tin Mừng! Hãy mở ra để nói lên lòng tin cùng với tất cả cuộc sống! Hãy mở ra để môi miệng thốt lên lời kinh “Lạy Cha chúng con”. Được như thế, đời sống của chúng ta sẽ trở nên một lời nói sống động, và sẽ hoàn toàn quy hướng về Đức Giêsu Kitô. Và khi ấy, người khác cũng kinh ngạc mà thốt lên: “Ông ấy làm gì cũng tốt đẹp cả: ông làm cho kẻ điếc nghe được và kẻ câm nói được.”
(Chấm nối chấm – Học Viện Đaminh)
LỜI NGUYỆN TRONG NGÀY
Lạy Chúa Giêsu, xin chạm vào lưỡi con, để con cất lời ca tụng tình thương Chúa, và rao truyền tình thương ấy cho mọi người; xin chạm vào tai con, để con biết lắng nghe lời Chúa, để nghe rõ tiếng tha nhân đang khổ đau than thở; xin mở tim con để con yêu mến Chúa, để con không giả điếc làm ngơ trước nhân thế khổ đau đang khấn xin lượng hải hà. Amen.
TU ĐỨC SỐNG ĐẠO
THƯỜNG HUẤN GIÁO DÂN THÁNG 08/2024:
TÔNG ĐỒ GIÁO DÂN CÙNG NHAU LOAN BÁO TIN MỪNG
(Tiếp theo tuần trước)
Bài 3: NỖ LỰC HỢP TÁC TRUYỀN GIÁO
Phanxicô Xaviê Nguyễn Thái
Nếu có ai hỏi chúng ta: làm thế nào để đưa một người đến với Chúa? Chắc sẽ có nhiều người cho rằng đây là việc của các linh mục, các tu sĩ. Dĩ nhiên, Giáo Hội Công Giáo cũng có nhiều chương trình, nhiều hoạt động truyền giáo, các giáo phận đang hoạt động bác ái và chia sẻ Chúa cho những người còn chưa biết Chúa, xa cách Chúa. Tuy nhiên, truyền giáo là sứ vụ của người Kitô, của mọi Kitô hữu, của tất cả giáo dân, không trừ một ai. Vậy nên, mỗi người giáo dân phải thấm đẫm tinh thần truyền giáo, ra đi truyền giáo và nhất là cùng nhau nỗ lực hợp tác truyền giáo.
1. Sứ vụ truyền giáo
Chúa muốn chúng ta ra đi khắp nơi loan báo Tin Mừng: "Anh em hãy đi khắp tứ phương thiên hạ, loan báo Tin Mừng cho mọi loài thọ tạo (Mc 16,15). Chúa muốn chúng ta đưa họ về làm con Chúa, rửa tội cho họ:“Vậy anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Thánh Thần" (Mt 28,19). Loan báo Tin Mừng hay truyền giáo là bản chất và là nhiệm vụ hàng đầu của Kitô hữu. Chúng ta có nhiều hình thức rao giảng Tin Mừng, có nhiều cách để truyền giáo cho mọi người biết Thiên Chúa là Đấng hằng sống, là Đấng dựng nên trời đất, là Cha yêu thương, “là con đường, là sự thật và là sự sống” (Ga 14, 6), và Con của Ngài đã xuống thế làm người để cứu chuộc nhân loại. Tất cả mọi hoạt động của chúng ta đều mang ý nghĩa truyền giáo nếu mỗi người biết bỏ vào một chút men tình yêu của Chúa.
2. Truyền giáo theo gương Thầy Giêsu
Chúa Giêsu được Chúa Cha sai đến để loan báo Tin Mừng cho nhân loại: “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn” (Lc 4, 18). Chúa đã hy sinh suốt ba năm đi rao giảng, chịu chết trên thập giá cũng là để loan báo tình yêu thương của Thiên Chúa đối với nhân loại và để lại cho chúng ta tấm gương truyền giáo.
Tông đồ truyền giáo trước tiên phải là người cầu nguyện. Dù bận rộn với công việc trừ quỷ, chữa bệnh hay rao giảng, Chúa vẫn thường xuyên thức dậy sáng sớm để cầu nguyện. Cầu nguyện giúp cho chúng ta hồi tâm lại, lấy thêm sức sống của Chúa, năng lượng tích cực của Chúa Thánh Thần, xin Ngài soi sáng cho những việc chúng ta làm và ban thêm sức mạnh cho chúng ta vượt qua những khó khăn thử thách, từ đó có thể hoàn thành sứ vụ Chúa trao một cách tốt đẹp.
Hiệp hành là phương tiện truyền giáo hữu hiệu. Chúa Giêsu hiệp hành với hai môn đệ trên đường Emmau (Lc 24,13-35 ). Hai môn đệ đã bỏ Giêrusalem, họ đang trên đường về nhà. Chúa đã gặp gỡ, lắng nghe và đồng hành với họ trong đoạn đường dài để thấu hiểu sự chán chường và mất niềm tin, mất niềm hy vọng của họ. Chúng ta có thể học cách tiếp xúc, đối thoại và dẫn đưa những người xa cách trở về theo cách thức của Chúa. Ngài hiệp thông với nỗi buồn của hai môn đệ, Ngài tham gia vào hành trình của họ và đưa Kinh Thánh ra để giải thích và thuyết phục các ông. Rồi Chúa cùng cầu nguyện với họ qua Mầu Nhiệm Bẻ Bánh.
3. Cam đảm truyền giáo
Người tông đồ với lòng can đảm ra đi loan báo Tin Mừng dù thành công hay thất bại, không ngần ngại loan truyền tinh thần Kitô giáo cho môi trường mình muốn. Môi trường này có thể là những người đồng nghiệp, người hàng xóm, bạn bè hay những người nghèo khổ ở vùng ngoại biên. Người tông đồ phải can đảm gặp gỡ họ, lắng nghe họ và bằng việc làm để thu phục họ. Giúp họ nhận ra Chúa qua đời sống khiêm tốn và phục vụ của chính mình.
Người tông đồ cố gắng tận dụng mọi cơ hội để tâm sự với người khác nhưng cũng không vội mong kết quả, mà hãy phó thác tất cả cho sự quan phòng của Chúa và tin tưởng Chúa Thánh Thần sẽ tác động và biến đổi họ.
Đức Giáo hoàng Phanxicô nói: có can đảm, không có nghĩa là có sự bảo đảm thành công. Chúng ta được yêu cầu có can đảm để đấu tranh, chứ không cần thiết phải chiến thắng; để loan truyền, chứ không nhất thiết phải làm cho người ta trở lại đạo. Chúng ta được yêu cầu có lòng can đảm để là những giải pháp thay thế cho thế giới, nhưng không bao giờ để tranh luận hay hung hăng.
4. Hợp tác truyền giáo: xây dựng “cột xương sống” Kitô giáo trong môi trường sống
Không phải lúc nào chúng ta cũng truyền giáo một mình, nhưng cần nỗ lực hợp tác với anh em, như lệnh truyền của Chúa: “ Người gọi Nhóm Mười Hai lại và bắt đầu sai đi từng hai người một” (Mc 6, 7 ), và cùng làm có Chúa, với sự soi sáng của Chúa Thánh Thần trong từng việc làm. Hợp tác với những người trong cùng một đoàn thể, một môi trường hoạt động, cùng một giáo xứ hay là những người trong một môi trường xã hội, môi trường làm việc; nếu họ có cùng một mục đích, theo đuổi chung một lý tưởng, thì mỗi người được ví như một “đốt xương sống”, gắn kết với nhau, luôn hăng say dấn thân, và trân quý nhau, đồng hành với nhau và đưa tình yêu Chúa đến thấm nhuần vào các môi trường đấy.
Đó là chúng ta đang xây dựng “cột sống” Kitô giáo, đang nỗ lực hợp tác với nhau truyền giáo trong môi trường mình sinh sống. Có thể chỉ năm mười người trong một giáo họ, hay một nhóm trong cùng đoàn thể, hoặc một nhóm bạn bè cũng có thể kết nối các “đốt xương sống” thành một “cột xương sống” cậy dựa vững chắc vào nhau để ảnh hưởng tinh thần Kitô giáo qua những người trong môi trường chung quanh. Thực tế thì chúng ta cần những nhóm nhỏ năm ba người, hay năm mười người, sẽ dễ hoạt động chung, dễ dàng trao đổi, rút kinh nghiệm và đạt được kết quả trong việc loan báo Tin Mừng.
Truyền giáo không chỉ là làm phép rửa cho những ai tin Chúa đi theo Chúa nhưng còn giúp cho những người sống trong môi trường của mình thấm đẫm tinh thần Kitô giáo, và những người xa cách Chúa được hoán cải. Truyền giáo không chỉ là dẫn đưa một số người đến với Chúa mà còn làm cho môi trường xã hội được biến đổi theo niềm hy vọng của Tin Mừng, theo lý tưởng của Chúa, theo lối sống của Ngài.
Hồi tâm
1/ Tôi ý thức công việc loan báo Tin Mừng hay truyền giáo là sứ vụ của giáo dân, tôi cần sống gương mẫu thánh thiện và chia sẻ Chúa cho người khác, vậy tôi có kế hoạch và hành động thế nào?
2/ Tôi phải làm gì để sẵn sàng ra đi loan báo Tin Mừng với tinh thần khiêm tốn phục vụ, không cậy dựa vào sức riêng nhưng phó thác hoàn toàn vào Chúa?
3/ Các bạn trong Hội đồng Mục vụ giáo xứ, và các Hội đoàn hay những giáo dân bình thường, mỗi người có thể ví như từng “đốt xương sống” gắn kết với nhau thành “cột xương sống” làm sao để hợp tác cùng nhau lan tỏa tinh thần của Chúa trong môi trường mình sinh sống?
Bài 4 - NUÔI DƯỠNG TINH THẦN TÔNG ĐỒ, Phanxicô Xaviê Nguyễn Thái
Nuôi dưỡng tinh thần tông đồ là quá trình tạo điều kiện và khuyến khích cho mỗi Kitô hữu trở nên sâu sắc hơn trong đức tin và hiệp thông với cộng đồng tín hữu sống sứ vụ. Người Kitô hữu cần thiết tham dự vào các bí tích, đọc Kinh Thánh, cầu nguyện, viếng Thánh Thể, tham dự thánh lễ và các hoạt động tôn giáo khác để củng cố và phát triển đức tin. Ngoài ra, nuôi dưỡng tinh thần tông đồ cũng bao gồm việc thực hành lòng khoan dung, sẻ chia yêu thương cho mọi người qua các hoạt động bác ái, sống hiệp hành với cộng đoàn và với nhau trong đời sống hàng ngày. Điều này giúp họ trở thành những tín hữu mẫu mực, đồng thời xây dựng một cộng đồng đức tin mạnh mẽ và hiệp nhất yêu thương.
Người tông đồ cần rèn luyện các nhân đức cần thiết để sống trong cộng đoàn như: hy sinh, khiêm tốn, phục vụ, tận tâm,... Họ không chỉ tương quan đến cộng đồng tín hữu mà còn mở rộng ra bên ngoài với bạn hữu, đồng nghiệp, môi trường xã hội, nhất là những người nghèo khổ, những người ở vùng ngoại biên hay những người bị xã hội loại trừ. Họ cũng cần được trau dồi kiến thức và học hỏi về Chúa và Giáo Hội để nuôi dưỡng tinh thần tông đồ.
Các mục tử cần nuôi dưỡng tinh thần tông đồ giáo dân. Ơn gọi Kitô hữu đòi hỏi giáo dân hoán cải, sống mật thiết với Chúa và dấn thân vào những hoạt động loan báo Tin Mừng. Để được như thế, rất cần thiết họ tham gia vào các lớp huấn luyện và tự đào luyện dưới nhiều hình thức, nhiều chương trình để có tâm thức về Chúa và Giáo Hội. Người giáo dân không chủ động được nhiều về việc học hỏi nhưng cần đến sự trợ giúp của mục tử: các giám mục, các linh mục, tu sĩ nam nữ. “Các ngài phải ra sức nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng và tinh thần tông đồ nơi các đoàn thể Công Giáo đã được trao phó cho các ngài. Các ngài phải hiện diện trong hoạt động tông đồ của các đoàn thể đó bằng ý kiến khôn ngoan và cổ võ những sáng kiến của chúng”[21].
Nuôi dưỡng tinh thần tông đồ nơi cộng đoàn cho chúng ta tinh thần hiệp nhất, lắng nghe và hợp tác dễ dàng hơn, là nền móng để vượt qua những khó khăn và thách thức nếu có trong giáo xứ hay hội đoàn Công Giáo tiến hành. Tinh thần tông đồ trong cộng đoàn giúp tạo ra sự hiệp hành: hiệp thông – tham gia – sứ vụ, làm cho cộng đoàn có sự tin tưởng nhau hơn và hỗ trợ lẫn nhau trong những hoạt động của Giáo Hội nơi mình sống đạo.
Tham gia vào cộng đoàn nhỏ, với cách thức như cộng đoàn cơ bản, người giáo dân thường xuyên gặp nhau, hỗ trợ nhau và làm cho tình bạn triển nở với những giá trị tự nhiên, đồng thời đưa họ đến những giá trị siêu nhiên. Họ dẫn dắt nhau sống nội tâm, hoạt động bác ái, loan báo Tin Mừng cùng nhau với những phương cách giúp họ trở nên Kitô hữu đích thực hơn. Chúng ta có thể nói họ đang nuôi dưỡng tinh thần tông đồ cho nhau.
Nuôi dưỡng tinh thần tông đồ để được hiểu biết Chúa Kitô nhiều hơn, gặp Chúa Kitô, yêu mến Chúa Kitô, gắn kết với Chúa trong ân sủng, ở lại với Chúa và chia sẻ Chúa cho người khác. Như vậy chúng ta cần có đời sống cầu nguyện, sống lời Chúa, say mê Thánh Thể Chúa và sống tình hiệp thông với anh em ngày càng nhiều hơn. Cha Matêô định nghĩa người tông đồ: “Chén đầy Chúa Kitô và tràn phần dư cho các linh hồn”. Mỗi Kitô hữu có bổn phận nuôi dưỡng tinh thần tông đồ của mình và anh em để được Chúa Thánh Thần thôi thúc ra đi rao giảng Tin Mừng. Chúng ta cần kiên trì nuôi dưỡng và chờ đợi Chúa Thánh Thần thổi lửa vào tâm hồn, chúng ta sẽ mạnh dạn bước đi dưới ánh sáng của Chúa. Điều quan trọng là chúng ta phải luyện cho có hồn tông đồ, có sức sống của Chúa, có thể tràn lan tình yêu Chúa qua người khác và nhờ thế họ được Chúa đánh động.
Đời sống trong ân sủng với lòng sùng đạo thắm thiết sẽ nuôi dưỡng tinh thần tông đồ thường xuyên, giúp ta nhận ra ơn gọi giáo dân của mình, và cố gắng Phúc Âm hóa môi trường sống. Chúng ta đừng quên rằng ở lại với Chúa Kitô và tình yêu của Ngài rồi, chính Chúa Thánh Thần sẽ thúc đẩy chúng ta ra đi và ban thêm sức mạnh cho chúng ta. Mặt khác, đừng bỏ phí ơn Chúa và cưỡng lại kế hoạch của Chúa nhưng hãy xin Chúa soi sáng để nhận ra tiếng nói của Chúa, nhận ra lời Chúa dạy như là sứ điệp trong từng ngày sống mà Chúa muốn trao gửi cho chúng ta.
Hồi tâm
1/ Tôi có nuôi dưỡng tinh thần tông đồ bằng cách siêng năng viếng Thánh Thể, siêng năng cầu nguyện với lời Chúa, siêng năng luyện tập nhân đức không. Chương trình của tôi về những việc này thế nào?
2/ Tôi có thói quen sống hiệp hành với cộng đoàn giáo xứ và hội đoàn, với cộng đoàn thân hữu nhỏ không. Tôi có những trải nghiệm tích cực nào?
3/ Tinh thần tông đồ được nuôi dưỡng có giúp tôi sống quảng đại bác ái và chia sẻ tinh thần hay vật chất cho người khác, cách riêng với những người nghèo khổ, những người có hoàn cảnh khó khăn không. Kế hoạch của tôi về việc này thế nào?
_______
[1]X. Mt 28,19-20.
[2] Vat. Ad Gentes, số 2.
[3] Gioan Phaolô II, Redemtoris missio, số 21.
[4] Vat. Lumen Gentium, số 4.
[5] J. RATZINGER, Einführung in das Christentum (Đức tin Kitô giáo – Hôm qua và Hôm nay), chuyển Việt ngữ: Lm Athanasio Nguyễn Quốc Lâm và Phạm Hồng Lam, Tôn Giáo 2009, 79.
[6] Đức Thánh Cha Phanxicô, Bài chia sẻ vào Chúa nhật giờ kinh truyền tin ngày 14/8/2022, tai quảng trường Thánh Phêrô, Rôma
[7] Nt.
[8] Đức Bênêđictô XVI, Tông sắc Porta Fidei về việc khai mở năm Đức tin, 17.10.2011, s. 7.
[9] Sắc lệnh Tông đồ Giáo dân Apostolicam Actuositatem, số 4.
[10] Đức Phanxicô, 12 lời khuyên để trở thành người Loan Báo Tin Mừng cách tuyệt hảo (Douze conseils du pape François pour devenir un as de l’évangélisation), nguồn: fr.aleteia.org (19.10.2023) https://xuanbichvietnam.net/trangchu/muoi-hai-loi-khuyen/
[11] Đức Phanxicô, Thông điệp Ánh sáng Đức tin (Lumen Fidei), số 39
[12] Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Tông Huấn về việc dạy Giáo lý (Catechesi tradendae) số 18
[13] Đức Phanxicô Thông điệp Ánh sáng Đức tin (Lumen Fidei), số 53.
[14] Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI, Tông huấn Evangelii nuntiandi, số 11
[15] Nt số 41
[16] Nt
[17] Đức Phanxicô Thông điệp Ánh sáng Đức tin (Lumen Fidei) số 22
[18] Nt số 57
[19] Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI, Tông huấn Evangelii nuntiandi, số 22
[20] Đức Phanxicô, Tông huấn Niềm vui Tin Mừng (Evangelii Gaudium), số 240.
[21] Sắc lệnh về tông đồ giáo dân, mục Hàng giáo sĩ phải giúp đỡ việc tông đồ giáo dân.
https://hdgmvietnam.com
