NGUỒN GỐC VIỆC SÙNG KÍNH
ẢNH ĐỨC BÀ ĐEN CZESTOCHOWA
Tôi được biết Thánh Giáo Hoàng Gioan Paulô II rất sùng kính Chân Dung Ảnh Đức Bà Đen ngự tại Đan Viện Jasna Góra (nghĩa là Đồi sáng hay Minh sơn “the Hill of light”), thuộc giáo phận Czestochowa ở Ba lan.
Theo Nhật Ký của Thánh Nữ Faustina cho biết có, "một tia sáng phát xuất từ Ba lan", và lời tiên báo đó thực tế đã ứng nghiệm nơi Thánh Giáo Hoàng Gioan Paulô II, xuất thân từ Ba lan, được Đức Bà Đồi Sáng chiếu đến tận Ngai Tòa Thánh Phêrô!
Nhân chuyến trở về cố hương Ba lan lần đầu tiên vào năm 1979, kể từ khi đắc cử Giáo Hoàng năm 1978, đến viếng thăm đền thánh Đức Bà Czestochowa.
Ngài đã nói, "Người con của Ba lan đã được kêu gọi đến Tông Tòa Thánh Phêrô có hàm chứa một sự thực hiển nhiên và liên quan chắc chắn với thánh địa này, tôi hết lòng trông cậy vào Đền Mẹ nơi đây: "Totus tuus" -Con thuộc về Mẹ / mọi sự của con là của Mẹ, tôi từng thầm thĩ nguyện xin như thế rất nhiều lần trước Thánh Ảnh này" (Ngày 4.6.1979). Vậy đâu là nguồn gốc sùng kính Thánh Ảnh Đức Bà Đen Czestochowa?
1. Sử Tích Thánh Ảnh
Sử Tích kể rằng, sau cuộc tử nạn đau thương của Chúa Giêsu trên thập giá, Thánh Gioan Tông Đồ đã rước Đức Bà về phụng dưỡng theo như Chúa Giêsu di ngôn, và trong số những đồ vật dụng kỷ niệm của gia đình mà Đức Bà mang theo đến Êphêsô với Thánh Gioan Tông Đồ, gồm có cái bàn gỗ do chính tay Chúa Giêsu đóng ở xưởng mộc của Thánh Giuse.
Sử tích cho biết tiếp là lúc bấy giờ các phụ nữ mộ đạo ở Giêrusalem tha thiết xin Thánh Luca họa ảnh Mẹ Thiên Chúa, cho nên thánh nhân đã vẽ ngay trên mặt bàn gỗ này. Trong lúc thánh nhân họa ảnh thì được Đức Bà kể chuyện cho nghe.
Xin ghi nhớ duy nhất chỉ có Phúc Âm của Thánh Luca là có kể câu chuyện; Thiên Thần Truyền Tin cho Đức Maria; Đức Bà thăm viếng Bà Thánh Êlizabéth; Chúa Giêsu Giáng Sinh; Đức Bà dâng Chúa Giêsu vào Đền Thờ và Đức Bà tìm thấy Chúa Giêsu thất lạc nơi Đền Thờ, mà ba Sách Phúc Âm của các Thánh Sử Márcô, Mátthêu và Gioan không có, thế thì, thánh Luca hẳn phải được nghe chính Đức Maria kể. Thánh Ảnh lưu ngự ở Giêrusalem khá lâu, cho tới khi quân Rôma đến phá hủy thành Giêrusalem.
Vào khoảng năm 300s, Thánh Nữ Helena là mẹ của Constantine đại đế biết được thánh ảnh đang ở Giêrusalem, nên rước về Byzantium (Constantinople), rồi ngự trị ở đó, và được gia đình hoàng tộc tôn kính qua hàng bao thế kỷ. Đúng là Ý Chúa quan phòng, đã để Thánh Ảnh lưu lạc đến Constantinople, và được các Kitô hữu ở đó gìn giữ cẩn thận.
Thánh Ảnh xuất hiện ở Bạch Nga (White Russia) vào năm 802. Năm 988, thánh ảnh thuộc quyền sở hữu của Công Chúa Anna, ái nữ Vua Byzantine là Basil II và vợ là Thánh Vladimir thành Kiev (c. 975-1015), nhà vua là người đầu tiên cải đạo sang Kitô giáo và trở thành giáo hữu tiên khởi trị vì Nước Nga.
Do vì có cuộc nhân duyên giữa hai gia đình hoàng tộc Constantinople và Kiev, nên mới có sự xuất hiện của thái tử Ladislaus/Wladyslaw thành Opole, sau này trở thành Vua Louis đại đế Ba Lan Quốc. Vào năm 1382, Thái Tử Ladislaus Opolczyk phát hiện ra thánh ảnh ở lâu đài thành Belz đang lúc chiến tranh bùng nổ với quân xâm lăng Hồi Giáo giữa thế kỷ 14.
Thánh ảnh đã bị một mũi tên của thổ quân hồi Tartar bắn trúng ngay cổ, cho nên, thái tử Ladislaus ra lệnh phải bảo toàn thánh ảnh khỏi sự tàn phá, và quyết định di chuyển thánh ảnh về nơi sinh quán của ngài ở Opala/Opole.
Trên đường di chuyển, thái tử và đoàn tùy tùng đã ngừng lại nghỉ đêm tại Czestochowa, một trong những đô thành thuộc miền trung nam Ba lan bên Sông Warta. Ngày hôm sau, con ngựa nhất định không chịu kéo xe chở thánh ảnh đi tiếp, Thái tử Ladislaus cho đó là điềm lạ, bèn trèo lên đỉnh đồi Jasna Góra (nghĩa là Đồi Sáng hay Minh Sơn “the Hill of Light”) để cầu nguyện, vì ngài kể như điềm lạ đó là thông điệp của Chúa muốn thánh ảnh lưu ngự ở Czestochowa.
Quả nhiên, Đức Bà đã hiển linh với thái tử trong mơ, và bảo là Mẹ muốn Thánh Ảnh sẽ được kính viếng ở nơi đó là Czestochowa.
Thái tử đã hoàn toàn trao phó thánh ảnh cho các đan sĩ khổ tu dòng thánh Paulô (the Order of Hermits of St. Paul) trên Minh Sơn trông coi, đan viện của họ thấy bao quát cả thành phố. Năm 1386, Vua Jagiella (a.k.a.Wladyslaw II) đã cho xây dựng một Đền Thờ dâng kính Thánh Mẫu cùng với một đan viện nguy nga lộng lẫy hơn.
Khách hành hương bắt đầu tràn về hết lớp này đến lớp khác để kính viếng thánh ảnh. Kể từ đó trở đi Thánh Mẫu coi như ngự điện tại Czestochowa, và đã trở thành bửu bối quốc gia của dân chúng Ba lan, là những người tôn nhận Mẹ làm Nữ Vương Ba Lan quốc. Vương Cung Đền Thánh hiện nay có Thánh Ảnh lưu ngự được xây dựng vào năm 1902.
2. Họa Ảnh Hodegetria
Ngài Theodore Lector (C. 530) có nhắc đến sự hiện hữu của Thánh Ảnh Hodegetria trong một nhà thờ ở Cosntantinople trước năm 450. Hodegetria thuộc loại tranh vẽ "Odigitria" (nguyên ngữ Hylạp có nghĩa là "Đấng chỉ bảo và dẫn đường", trong Kinh Cầu Đức Bà có câu: "Đức Bà là Đấng chỉ bảo đàng lành" có lẽ bắt nguồn từ Thánh Ảnh này), và để chỉ Thánh Mẫu Ảnh nửa người Rất Thánh Đức Trinh Nữ Maria do Thánh Luca vẽ trên gỗ.
Tranh gỗ có kích thước 122.2cm x 82.2cm x 3.5cm, cho thấy ảnh họa Đức Trinh Nữ hiện thân nửa người, đang ẵm Chúa Giêsu trên tay, tay phải đang để lên ngực hướng về Chúa Giêsu và tay trái đang ẵm Chúa Con.
Sắc mặt của Đức Trinh Nữ nổi bật hẳn lên mà bất cứ ai chiêm ngắm tranh đều say đắm theo ánh nhìn của Đức Maria: dân chúng hành hương chiêm ngắm Đức Maria và Người nhìn lại họ. Chúa Hài Đồng cũng đăm đăm ngó dân chúng hành hương nhưng với ánh nhìn nghiêm nghị hơn.
Cả hai sắc mặt đều có nét trầm tư và trang nghiêm, tạo cho tranh vẽ thêm phần linh động. Có hai vết thương song song cắt ngang qua vết thương thứ ba bên má phải của Đức Trinh Nữ. Cổ của Mẹ cho thấy có tới sáu vết thương, hai trong số đó có thể trông thấy rõ, trong khi bốn vết thương kia vừa đủ rõ để có thể thấy.
Trong ảnh, Chúa Giêsu mặc một chiếc áo chùng màu đỏ tươi và an tọa trên vòng tay trái của Mẹ Người, tựa như một chiếc ngai để ngự tạm thời. Tay trái của Chúa Con cầm một cuốn sách, và tay phải giơ lên chúc phúc lành. Tay trái của Đức Trinh Nữ để nơi ngực chỉ về phía Chúa Con, như có ý nhủ bảo chúng ta là:
"Hãy để ý vào Chúa Giêsu Con của Mẹ."
Áo choàng và trang phục của Đức Trinh Nữ có đính kèm hoa huệ, biểu tượng thuộc gia đình hoàng gia Hungary. Độ sáng nơi trang phục của các Ngài có nét tương phản với màu sắc đen tối trên gương mặt của quý Ngài.
Cả hai Mẹ Con Chúa Giêsu đều có vầng hào quang trên đầu, trên trán Đức Maria có in hình một ngôi sao sáu cánh. Trên gương mặt và tay của Đức Bà có màu đen của bồ hóng khói, có lẽ vì vậy mà thánh ảnh có tên gọi khác dễ thương nữa là, "Đức Trinh Nữ Đen", một kiểu nói có ý nhắc nhớ chúng ta liên tưởng tới câu Thánh Kinh chép trong Sách Diệu Ca:
"Da tôi đen nhưng nhan sắc mặn mà...xin đừng để ý da tôi sạm nám, vì mặt trời nắng rám da tôi". (Dc 1:5-6)
Trải qua bao giòng thời gian, có lẽ một trong số những nơi bảo toàn và cất giấu Thánh Ảnh có tình trạng không tốt, hơn nữa, do phải trực tiếp hứng chịu biết bao nhiêu là bàn tay sờ vào, và hằng ức triệu ngọn nến thắp lên khẩn nguyện cùng Đức Bà, thành ra thánh ảnh đã bị nám khói đen.
Thánh ảnh hiện thời được dát "Oklad" bọc thép, chỉ để hở Thánh Nhan và Tay của Hai Đấng ra thôi , để bảo toàn thánh ảnh khỏi bị sờ hôn và bị bồ hóng khói của nến và đèn chầu tích tụ. Thế Nhưng trải qua hàng bao trăm năm, thánh ảnh bị bồ hóng khói ngày càng đen kịt hơn. Thành ra, mới có tên gọi là, "Đức Bà Đen Czestochowa.”
Năm 1430, những kẻ định ăn cắp Thánh Ảnh thuôc phái lạc giáo Huss, nhưng vì không thành, nên đã tấn công tàn phá đền thánh, (John Hus và đồ đệ lạc giáo của Hus là một trong những giáo phái tách ra từ phái thệ phản "Tin lành", chủ trương chối bỏ việc sùng kính tượng ảnh Rất Thánh Đức Bà và bất kể là tượng ảnh thánh nào).
Một trong những tên đồng bọn Hus đã phỉ báng và xúc phạm Thánh ảnh với ba nhát kiếm của hắn, chém ngay lên má bên phải của Rất Thánh Đức Bà.
Nhưng khi Hus vừa chém xong nhát kiếm sau cùng, thì liền lăn kềnh ra quằn quại chết giấc.
Còn vết thương ở cổ Đức Bà là do thổ quân Hồi Tartar trong lúc tấn công và bao vây lâu đài thành Belz; thì một trong những mũi tên của họ đã bắn xuyên qua cửa sổ Nhà Nguyện rồi đâm phập vào ngay cổ chân dung ảnh.
Hai vết chém dài cắt ngang vết chém thứ ba trên má phải của Đức Trinh Nữ, cùng với những vết gươm chém xuống tới tận cổ trước đó luôn luôn tái xuất hiện, cho dù có cố gắng hồi phục thánh ảnh mấy đi nữa, nhưng các vết thương đó vẫn tái xuất hiện y như cũ.
Trên thực tế, nhân sự kiện này, đã thúc đẩy đại chúng thêm lòng sùng kính Đức Bà Czestochowa lớn lao hơn nữa. Thánh ảnh Hodegetria này trải qua bao năm tháng biến loạn, và đã được tô sửa lại nhiều lần, nên thời gian gần đây ảnh có nhiều mảnh bị nứt vỡ hơn so với tình trạng nguyên thủy (thời trung cổ).
Đức Giáo Hoàng Clêmentê XI đã công nhận vô số phép lạ thể hiện qua thánh ảnh, và chính thức làm lễ đội triều thiên cho Thánh Ảnh Đức Bà Đen vào năm 1717, nhưng đến năm 1909 thì bị đánh cắp mất. Đức Giáo Hoàng Piô X đã thay thế một vương miện khác nạm ngọc dát vàng cho Thánh Ảnh.
Có sử tích khác kể rằng:
Họa Ảnh "Hodegtria" nguyên thủy của Thánh Luca đã bị một trong những tên thổ quân hồi chặt đứt phăng làm bốn, đang lúc chúng đánh chiếm và tàn sát tang thương thủ đô Bosphore vào ngày 29 tháng 5 năm 1453. Sau đó, có một số họa sĩ (thời Trung Cổ) đã sao họa lại Ảnh gốc Hodegtria của Thánh Luca bị chém đứt, và trước khi bắt tay vào sao họa lại, họ luôn nguyện kinh xin Chúa soi sáng hướng dẫn họ sao ảnh Mẫu Thân Tinh Tuyền của Người.
Thánh Ảnh Lừng Danh Hodegtria Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp do Đức Piô IX ban cho Dòng Chúa Cứu Thế lưu giữ kể từ năm 1866 đến nay, là một trong những ảnh phỏng họa lại từ Họa Ảnh Hodegtria Luca này.
3. Có một câu chuyện liên quan tới Thánh Ảnh Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp Hodegetria như sau:
Sau khi giáo quyền chính thức công nhận phép lạ Đức Bà hiển linh với Thánh Nữ Bernardette ở Lộ Đức, và cho phép đúc tượng Đức Bà Lộ Đức theo như Bernadette mô tả. Nhưng khi vị điêu khắc gia cho Bernadette xem tượng mới đúc xong (đa số tượng Đức Mẹ Lộ Đức hiện nay được sao đúc theo nguyên mẫu đầu tiên này), thì chị thốt lên, "đó không phải là Đức Bà! trông chẳng giống Đức Bà!” Vị điêu khắc gia khiêm tốn kia mới nói là ông đã cho đúc tượng Đức Maria đúng y chang như chị đã mô tả.
Bernadette đáp,
"Dạ, cháu hiểu, nhưng đó không phải là Đức Bà".
Thế rồi, người ta đem đến trước mặt Bernadette một sấp hình Đức Mẹ, để Bernadette coi lướt qua xem có hình nào giống Đức Bà không, Bernadette dửng dưng với hết mọi ảnh, nhưng khi lướt tới ảnh Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp liền reo lên "ĐÓ là Đức Bà!"
Vị điêu khắc gia tội nghiệp bật khóc, "Nhưng ảnh đó chẳng giống như những gì cháu đã mô tả", Bernadette đáp, "Dạ, cháu hiểu, nhưng Ảnh đó mới thực là Đức Bà."
Trong cuốn “Cross Histoire de N.D. de Lourdress - Paris Beauchesne 1925, trg. 109”, sử gia L.J.M. Cross có chép: “Người ta đem đến trước mặt Bernadette một sấp ảnh Đức Bà, Bernadette chỉ dửng dưng lướt qua, nhưng khi lướt tới Thánh Mẫu Ảnh Luca (giáo dân thời đó gọi Ảnh Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp như vậy), Bernadette chụp ngay lấy reo lên, “Il y a quelque chose là!” (cái gì đấy!) "Đức Bà ... ĐÓ là Đức Bà".
4. Phép Lạ Qua Thánh Ảnh Đức Bà Đen
Trong muôn vàn phép lạ đã được thể hiện và ghi nhận qua thánh ảnh Đức Bà Đen Czestochowa, điển hình nhất là những phép lạ vang danh lịch sử Ba Lan Quốc như sau:
Vào năm 1655, Vua Thụy Điển (Sweden) Charles Gustavus cùng với đội quân viễn chinh của nhà vua ồ ạt xâm lược Ba lan và hầu như đã nuốt trọn cả nước.
Quân Thụy Điển đã nối gót Nga và thổ quân Hồi Tartar đua nhau đánh chiếm lãnh thổ của Ba lan. Tuy Nhiên, khi đội quân viễn chinh hùng hậu gồm 2.000 chiến binh Thụy Điển tấn công vào Czestochowa, liền bị các đan sĩ Paulô đẩy lui hết và ghi nhận họ thắng trận là do nhờ có Đức Bà Czestochowa chuyển cầu.
Trận thắng này đã hoán đổi cuộc chiến tranh thành ra cuộc chiến vì tín ngưỡng: Dân Công Giáo đối chọi lại với dân "Tin lành Luterran " Thụy Điển, Chính Thống Giáo Nga và Hồi Giáo Tartar.
Dân chúng Ba lan được tăng thêm sinh khí vì đã hết lòng phó thác vào sự bảo trợ của Rất Thánh Đức Bà. Vào ngày 3 tháng Năm, 1556, Vua Jan Casimir đã mặc nhiên công nhận Đức Bà Czestochowa như sau:
"Con, là Jan Casimir, Vua Nước Ba lan, xin nhận Đức Bà Czestochowa làm Nữ Vương và là Đấng Bảo Trợ Vương Quốc của con. Con xin đặt trọn dân quân nước con dưới sự che chở của Mẹ."
Kể từ đó trở đi, chiến thắng luôn về tay dân Ba lan. Đức Bà Czestochowa, Nữ Vương Ba Lan Quốc, đã trở thành biểu tượng ái quốc và tự do tôn giáo của Quốc Dân Ba lan. Đức Tin và lòng ái quốc kể như không thể tách rời "vì Tổ Quốc và Đức Tin" đã phối hợp thành tiếng gióng hiệu triệu họ.
Vào ngày 14 Tháng Chín 1920, là ngày mừng kính lễ Suy Tôn Thánh Giá, đội quân xâm lược Nga hạ trại đồn binh tại Sông Vistula chuẩn bị sẵn sàng tử chiến đánh vào đô thành Warsaw của Ba lan. Do vì, dân chúng Ba lan chạy đến khẩn cầu với Đức Trinh Nữ Maria, đến ngày hôm sau là ngày lễ kính Đức Bà Sầu Bi, bỗng dưng quân Nga tự nhiên rút lui hết.
Có tích cho rằng quân Nga đã nhìn thấy Đức Bà Czestochowa xuất hiện trên trời nên tháo lui. Sự kiện bất ngờ này còn được hiểu như là biến cố "Phép Lạ tại Vistula."
Trong suốt thời gian quân phát xít Đức và Cộng Sản chiếm đóng Ba lan đã cấm chỉ dân chúng không được hành hương đến đền Thánh và ra hình phạt rất nặng đối với những ai vi phạm lệnh cấm này. Tuy thế, hàng ức triệu giáo hữu vẫn cứ liều mạng đổ về đền thánh tôn kính Đức Bà Czestochowa.
Vào ngày 26 tháng Tám, 1982, là ngày Lễ kính Đức Bà Czestochowa, Thánh Giáo Hoàng J.P.II đã long trọng cử hành lễ mừng nhân dịp kỷ niệm 600 năm Thánh Ảnh Đức Bà Đen Czestochowa ngự đến Ba lan và được dân chúng tôn kính. Từ nguyện đài Castel Gandolofo, nơi có Thánh Ảnh Đức Bà Czestochowa đang hiển ngự giữa cung thánh, ngài đã truyền giảng một thông điệp đặc biệt đến dân chúng Ba lan đồng hương của ngài như sau:
“Kính Thưa Quý đồng hương thân mến! Dẫu cho đời sống của người dân Ba lan có khó khăn cách mấy đi nữa trong năm nay, xin cho mọi người biết tỉnh thức để chiến thắng, vì biết rằng cuộc đời này của chúng ta đã được Mẫu Tâm ấp ủ. Cũng như khi Mẫu Tâm Vô Nhiễm toàn thắng nơi vị Hiệp Sĩ Maximilian Kolbe thế nào, thì xin cho Mẹ cũng được toàn thắng nơi quý ông bà anh chị em như vậy."
Xin cho Khiết Tâm Mẹ được toàn thắng! Xin cho Đức Bà Jasna Gora chiến thắng trong chúng con và qua chúng con! Mẹ thắng luôn cả những khốn khổ và thất bại của chúng con.
Xin Mẹ củng cố đừng bao giờ để chúng con thôi không cố gắng tranh đấu cho công bình và sự thật, cho tự do và nhân phẩm đời sống chúng con.
Chẳng phải lời Đức Maria nhắn nhủ; “Hãy làm theo những gì Ngài (con ta) dạy bảo”, có nghĩa vậy sao; chẳng phải lời của Vị Thánh Tông Đồ Dân Ngoại và gương của vị thánh đồng hương chúng ta là Cha Maximilian Kolbe nhắn bảo, “xin cho sức mạnh của tôi được thể hiện trọn vẹn trong sự yếu đuối” đó sao.
Kính Lạy Đức Nữ Vương Ba lan, con trông ngóng Mẹ, con tưởng nhớ Mẹ, con ở gần Mẹ!”
https://sites.google.com/.../thanh.../dhuc-ba-czestochowa