Thánh Gioan Thánh Giá
“Cha Gioan không trực tiếp tham gia vào việc quản trị anh em Về Nguồn, thế nhưng anh em Gốc lại trút tất cả sự tức giận của họ lên ngài. Phải chăng vì họ coi ngài là cha đẻ của cuộc Cải tổ? Có phải sự kiện ngài gần gũi Mẹ Têrêsa đủ cho thấy ngài phản loạn? Người anh em thấp nhỏ này quá thinh lặng, chẳng phải sự thinh lặng ấy biểu lộ thái độ nổi loạn, không vâng phục? Bỗng nhiên, trong những con mắt của phía Gốc, Gioan lù lù trở nên một khuôn mặt đang tàn phá Dòng. Phải chận đứng ngay!
Giữa đêm mùa đông ngày 2 tháng 12 năm 1577, một nhóm anh em Gốc cùng với một số thị dân và những người mang võ khí (những chi tiết này lại chẳng gợi cho ta nhớ đến cảnh Chúa Giêsu bị bắt trong vườn Ghétsêmani đó sao?) đã xông vào túp lều nhỏ của Cha Gioan cách thô bạo. Cha Gioan đã không kháng cự. Câu ngài trả lời cho những kẻ đến bắt: “Tốt đẹp lắm, nào, ta đi.” khiến tôi kinh ngạc. Tôi thiết nghĩ ở đó có một cái gì vượt hẳn câu trả lời người ta quen dùng. Cha Gioan biết rằng giờ của mình đã đến. Đối với ngài, đó là một giờ phút thật tốt đẹp.
Cha Gioan và đồng bạn là Cha German-thánh-Matias đã bị bắt đưa đến tu viện của anh em Gốc và ở đó họ bị tấn đòn hai lần. Người ta làm đủ cách để Gioan phải từ bỏ công cuộc cải tổ. Một lần kia, những người canh giữ cho ngài được tự do để dâng lễ, Gioan đã đào thoát và chạy như bay về lều mình, chốt cửa lại, phá huỷ những thư từ và tài liệu, thậm chí đã nuốt luôn nhiều tờ. Nữ tu Isabel-thánh-Phanxico, người đã được nghe Gioan kể lại sự việc, nói rằng khi những người bắt Gioan kéo đến, đập cửa thình thịch, Gioan tự mở cửa cho họ. Những tài liệu mà ngài đã hủy là những tài liệu hết sức quan trọng, trong đó Mẹ Têrêsa, Cha Gracian, cha Mariano, và chính Cha Gioan đã bàn đến những vấn đề liên quan đến cuộc Cải tổ.
Sợ cha Gioan lại có thể đào thoát, anh em Gốc vội chuyển ngài đi Toledo, còn cha German thì chuyển đi San Pablo de la Moraleia. Ta cũng nên biết một chút về người bạn của cha Gioan. Cha German được những người đương thời coi như một vị thánh, xứng đáng được chọn làm đồng bạn của cha Gioan. Linh hạnh của ngài hoàn toàn phù hợp với học thuyết của cha Gioan. Khi cha German chết tại Mancera năm 1579, một nhân chứng đã thấy một vệt sáng từ trời chiếu thẳng xuống trên ngài khi linh hồn ngài “bay thẳng lên trời, không phải qua luyện ngục.”
Cha Gioan bị lột mất áo để trên đường đi Toledo khỏi có ai nhận ra ngài. Người ta cho ngài mặc tu phục anh em Gốc. Chuyến đi thật là khốn khổ. Cứ thử hình dung một tu sĩ nhỏ thó, gầy gò, bị bịt mắt ngồi trên lưng một con dê, trong khi anh em Gốc dẫn ngài đi theo những con đường vòng vèo. Lúc ấy lại là mùa đông, ngài bị kiệt sức và lạnh cóng. Thêm vào đó, những kẻ bắt ngài lại mắng ngài xối xả.
Lúc ấy cha Gioan chỉ mới 34 tuổi. Sự dịu hiền tươi trẻ của ngài đã chinh phục được cho ngài một người bạn, người lo dắt lừa cùng đi với các tu sĩ. Anh chàng tử tế này rất bất bình trước cách anh em Gốc đối xử với cha Gioan.
Khi đoàn người dừng chân qua đêm ở một quán trọ, anh đã liều mạng đứng ra thuyết phục chủ quán giúp anh lên một kế hoạch đào thoát cho Cha Gioan. Thế nhưng họ kinh ngạc biết bao khi Cha Gioan đã nhã nhặn từ chối đề nghị của họ, bởi vì đây là giờ của ngài.
Việc ngài được thị kiến thấy Đức Ki-Tô chịu đóng đinh trên thập giá đã chuẩn bị cho ngài vui chịu tình cảnh này. Ngài đã thấy Đức Ki-Tô, tay bị kéo căng ra trên thập giá đến gần muốn đứt lìa ra, đầu thì gục xuống. Đức Ki-Tô ấy đang đến với ngài. Hình ảnh Đức Ki-Tô “không còn sự sống nhưng lại đang ban sức sống” ấy để lại trong tâm hồn Cha Gioan một ấn tượng sâu đậm biết bao! Đức Ki-Tô, Người yêu dấu của ngài, đã chọn chịu chết. Giống như Thầy mình, Cha Gioan nhất định không chạy trốn Thập Giá.
Chúng ta đã quen thuộc với những chi tiết đau thương của Gioan trong thời gian bị giam cầm. Phòng giam của ngài chỉ dài 3 mét và rộng 2 mét, với một cái lỗ nhỏ xíu đủ cho ánh sáng lọt vào. Mùa đông khiến ngài phải hấp hối vì lạnh (ngài bị lóc các móng chân vì lạnh), mùa hè thì nóng chịu không nổi. Ngài không có thức ăn nào khác ngoài bánh khô, cá trích, và nước.
Mỗi tuần ba lần, ngài bị “phạt kỷ luật” trên đôi vai trần. Nhiều năm sau, các vết thương vẫn chưa lành. Hiến pháp cấm người ta không được tỏ một chút thương xót nào với ngài, vì ngài phải bị xử nghiêm ngặt như một kẻ phản loạn. Cứ nghĩ xem, trong cơn biến động xẩy ra vì xung đột giữa các anh em Gốc và anh em Về Nguồn, nào có ai hiếu hòa và trong sáng hơn Gioan! Bị hành hạ vì đói, vì nóng lạnh, vì chấy rận…Thế mà ngài đã không chết, thì quả là một phép lạ! Suốt sáu tháng, ngài chỉ có một bộ đồ duy nhất trên người, không được phép giặt! Ngài hoàn toàn bị cách ly. Không có bất cứ một ai, chỉ có Thiên Chúa. Bước vào phòng giam của Cha Gioan quả là bước lên đất thánh.
Ai trong chúng ta có thể diễn tả đúng được cái “Đêm Dày” ngài đã trải qua? Ai tả được nỗi phiền muộn tâm linh của ngài sâu thẳm đến ngần nào? Ngài đã thấy “Đêm Dầy” của ngài ra sao?
Chỉ cần nghĩ tới những kho tàng tâm linh vô tận tuôn chảy từ cái phòng giam bẩn thỉu, hôi hám ở vùng Toledo: Có 31 đoản khúc đầu của Những Ca Khúc Tâm Linh, các bài tình Khúc, trong đó có 9 tình khúc về Thiên Chúa Ba Ngôi và một tình khúc về thánh vịnh “Bên sông Babylon”, và bài thơ “Dòng Suối Vẫn Cuồn Cuộn Chảy.”
Sau 9 tháng bị giam hãm, Cha Gioan đào thoát. Đó cũng là do sự giúp đỡ của Đức Trinh Nữ Maria. Suốt 13 năm tiếp đó, Cha Gioan đã không ngừng bị hỏi đi, hỏi lại về kinh nghiệm và những cái kinh hoàng khi ở tù. Có thể nói ngài thường xuyên gặp phải cái cám dỗ nguy hiểm muốn biến mình thành một anh hùng hoặc một nạn nhân.
Với một sự chín chắn cao độ và với lòng tốt, Cha Gioan đã khử trừ được sự độc ác. Khi nhắc đến những kẻ đã xử tệ với ngài, ngài chỉ nói bằng một giọng kính trọng:
“Họ đã làm như thế vì họ nghĩ rằng họ cần phải chận đứng một cuộc nổi loạn.”
“Cha Thánh Gioan quả là một Đấng Thánh! Xin Cha Thánh Gioan Thánh Giá cầu bầu cho chúng con biết vui lòng chấp nhận những gì mà Thánh Ý Chúa gửi đến cho chúng con. Amen!”
Nữ Tu Mary Têrêsa
