Mồng 2 Tết, Kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ
Hc 44,1.10-15; Ep 6,1-4.18-23; Mt 15,1-6
Hôm nay là ngày mồng hai tết, một ngày còn rất thiêng liêng đối với người Việt Nam. Giáo hội đã chọn ngày rất thiêng này để nhắc nhở các tín hữu về bổn phận tôn kính tổ tiên và thảo hiếu đối với ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, các anh chị, và bất cứ ai làm ơn làm phúc cho mình trong cuộc đời này. Thiết nghĩ đây dịp đặc biệt thuận lợi để cháu chắt, con cái, những người thụ ân nghì về tổ tiên, ông bà, cha mẹ, những người đã làm ơn làm phúc cho mình. Những việc làm tốt đẹp này không phải do Giáo hội nghĩ ra và dạy con cái mình thực hiện, nhưng là Giáo hội triển khai những đòi hỏi của giới răn Chúa.
Thật thế, Lời Chúa được đọc trong thánh lễ hôm nay nói với chúng ta rất rõ về bổn phận phải tôn kính tổ tiên, phải thảo hiếu đối với ông bà cha mẹ, những người đã làm ơn làm phước cho mình. Bài đọc thứ nhất trích sách Huấn ca đòi con cháu phải ca ngợi tổ tiên, ông bà, cha mẹ vì các ngài là những bậc sinh thành, dưỡng dục con cháu nên người, nên con cái Chúa, nên anh chị em với nhau: Chúng ta hãy ca ngợi những danh nhân, cha ông của chúng ta qua các thế hệ, các ngài đạo hạnh, để lại công đức, để lại cháu con một gia tài quý báu cho đời, cho xã hội, cho dòng họ, để lại gương sáng, danh thơm tiếng tốt cho con cái noi theo.
Rồi đến bài đọc thứ hai, thánh Phaolô tông đồ đòi các tín hữu Êphêxô phải thảo hiếu đối với cha mẹ để được Thiên Chúa chúc phúc và cho sống lâu dài trên mặt đất: Hỡi những kẻ là con, hãy vâng lời cha mẹ theo tinh thần của Chúa. Đó là điều răn thứ nhất có kèm theo lời hứa: Để ngươi được hạnh phúc và hưởng thọ trên mặt đất này. Đối với thánh Phaolô, đây là điều răn thứ nhất trong các điều răn hướng về con người, và cũng là dấu chỉ của việc tôn thờ Thiên Chúa vì chính Thiên Chúa đã đặt giới răn này ngay sau ba giới răn về Chúa: Thứ bốn thảo kính cha mẹ. Không chỉ yêu cầu con cái thảo hiểu bố mẹ, thánh nhân còn nhắc nhở những bậc cha mẹ hãy sống, hãy cư xử thế nào để con cái không khiếp sợ, mà còn kính trọng cha mẹ.
Trên hết là bài Tin mừng, không phải ai khác mà là chính Chúa Giêsu đã khẳng định: Quả thế, Thiên Chúa dạy: Ngươi hãy thờ cha kính mẹ, và kẻ nào nguyền rủa cha mẹ, thì sẽ bị xử tử. Việc tuân giữ truyền thống của tiền nhân, những phong tục tập quán của con người không chước chuẩn cho việc thờ kính cha mẹ, thậm chí người ta không được phép lấy cớ là dâng cho Chúa, dâng cho nhà thờ tài sản này, của cải kia để chối bỏ trách nhiệm giúp đỡ cha mẹ, không được dựa vào truyền thống của tiền nhân mà huỷ bỏ lời Thiên Chúa. Làm như thế là đã đi ngược lại với đường lối của Thiên Chúa.
Nói một cách dễ hiểu, cháu chắt, con cái phải thờ kính tổ tiên, phải thảo hiếu cha mẹ, phải thực hiện lòng biết ơn với những người làm phúc cho mình, trên hết là phải thờ phượng Thiên Chúa cho trọn bổn phận của người con thảo. Nói thế, nhiều người không khỏi thắc mắc: Tôi phải thờ kính tổ tiên thế nào, phải thảo hiếu với bố mẹ ra sao? Có nhiều hành động để thờ kính tổ tiên và bày tỏ lòng hiếu nghĩa với cha mẹ, tôi xin gợi ý một số việc làm cụ thể.
Với tổ tiên, với ông bà, cha mẹ, người làm ơn đã khuất, chúng ta nhớ làm bàn thờ, đọc kinh cầu nguyện, nhất là xin lễ cho các ngài, vì không có việc phụng vụ hay đạo đức nào giá trị cho bằng thánh lễ. Thánh lễ là hiện tại hoá mầu nhiệm cứu độ của Chúa Giêsu để ban ơn cứu độ cho nhân loại. Thường xuyên xin lễ, sốt sắng tham dự thánh lễ, chúng ta giúp tổ tiên, ông bà, cha mẹ, người thân của chúng ta đã qua đời chóng về hưởng tôn nhan Chúa.
Với ông bà, cha mẹ, người làm ơn còn sống, chúng ta cần quan tâm đến các ngài. Trước hết, chúng ta phải vâng lời các ngài với tất cả lòng kính trọng và yêu mến chân thành. Thứ đến, chúng ta phải giúp đỡ các ngài khi các ngài đau yếu, lo liệu thuốc men, chữa chạy, phục vụ các ngài. Tiếp đến, những ngày lễ tết, chúng ta thăm viếng, tặng quà cho các ngài. Đặc biệt là chúng ta tôn kính, mến yêu, thông cảm với các ngài để các ngài không cảm thấy trở thành gánh nặng vô dụng trong ánh mắt của con cháu.
Hôm nay con cháu cùng với bố mẹ, ông bà của chúng ta đến nhà thờ dâng thánh lễ tạ ơn Chúa nhân ngày bố mẹ, ông bà kỉ niệm 45, 50, 55, 60 hôn phối. Đây cũng là một việc làm đầy ý nghĩa thể hiện chữ hiếu. Lát nữa sau thánh lễ, chúng ta tặng hoa, tặng quà, dâng những lời cầu chúc tốt đẹp cho bố mẹ, ông bà, cầu nguyện cho các ngài... là những việc làm hết sức thiết thực và giá trị để bày tỏ chữ hiếu... Tuy nhiên, chúng ta không chỉ thực thi chữ hiếu trong thánh lễ này mà từng ngày trong cuộc sống để bố mẹ, ông bà chúng ta vui tươi và an tâm sống tuổi già. Đấy là điều Chúa và Giáo hội muốn chúng ta phải thực hiện.
Anh chị em thân mến,
Chúng ta phải tôn kính tổ tiên, phải thảo hiếu với bố mẹ, với ông bà, với những người làm ơn cho chúng ta bời không chỉ vì tổ tiên, ông bà, cha mẹ có công sinh thành dưỡng dục mà còn vì đó là giới răn của chính Chúa. Chúng ta phải tôn kính thảo hiếu cả khi các ngài còn sống lẫn khi các ngài đã qua đời. Nguyện xin Chúa giúp chúng ta sống các bài học ấy. Amen!
Lm Giuse Nguyễn Văn Toanh
